Ο καφές και ευεργετικές του ιδιότητες!
Ο καφές αποτελεί δημοφιλές ρόφημα που καταναλώνεται ευρέως. Από την εισαγωγή του στην Αραβία από την Αιθιοπία πριν από πολλούς αιώνες, η καλλιέργεια του συνέχισε να ανθίζει σε τρεις περιοχές του πλανήτη μας, συγκεκριμένα, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ασία.
Υπάρχουν πολλές θρεπτικές ουσίες στα παρασκευάσματα καφέ που ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο τψν τεχνικών που χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες παρασκευής καφέ. Ο καφές περιέχει ανόργανα συστατικά, όπως Ca, K, Fe, P, Ni, Mg και Cr, πολυφαινόλες, καφεϊνη και υδατάνθρακες. Είναι επίσης πλούσιος σε πολλές βιοδραστικές ουσίες και η κατανάλωση του έχει συσχετιστεί με πολλά ευεργετικά αποτελέσματα. Αυτά περιλαμβάνουν μειωμένο κίνδυνο ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, αντιπολλαπλασιαστική επίδραση ενάντια σε ορισμένες ανθρώπινες κυτταρικές σειρές καρκίνου, θεραπευτικές ιδιότητες κατά της νόσου Alzheimer και ατιοξειδωτική ικανότητα, μέσω ρύθμισης της πυρηνικής μετατόπισης Nrf2 μιας πρωτεϊνης που ρυθμίζει την έκφραση αντιοξειδωτικών γονιδίων.
Η καφεϊνη αποτελεί αλκαλοειδές και το πιο κοινό διεγερτικό, αυξάνοντας τα επίπεδα της ντοπαμίνης και της επινεφρίνης. Η ντοπαμίνη και η επινεφρίνη είναι νευροδιαβιβαστές που στέλνουν μηνύματα στα κύτταρα μας για την καύση του λίπους με αποτέλεσμα την αύξηση του μεταβολισμού μας. Παράλληλα, πολλές μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν οτι ο καφές βελτιώνει διάφορες πτυχές της λειτουργίας του εγκεφάλου – συμπεριλαμβανομένης της μνήμης, της διάθεσης, της εγρήγορσης, των επιπέδων ενέργειας, των χρόνων αντίδρασης και της γενικής νοητικής λειτουργίας.
Συγχρόνως, η επινεφρίνη (αδρεναλίνη) που αυξάνεται μετά την κατανάλωση καφέ εξυπηρετεί στο να εισάγει το σώμα μας στη κατάσταση “fight or flight”. μέσω της οποίας το σώμα διατηρείται σε εγρήγορση και προετοιμάζεται για έντονη άσκηση. Δεδομένων αυτών των επιδράσεων, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η καφεϊνη μπορεί να βελτιώσει τη φυσική απόδοση κατά 11-12%.
Η καφεϊνη βρίσκεται σε πολλά φυσικά και επεξεργασμένα προϊόντα. Παραδείγματα αυτών των πηγών περιλαμβάνουν το πράσινο τσάϊ, το τσάϊ μάτσα, η σοκολάττα και τα ενεργειακά ποτά. Η ποσότητα της καφεϊνης που περιέχεται σε μία κούπα καφέ διαφέρει ανάλογα με τον τύπο του. Επίσης, η τελική ποσότητα καφεϊνης στο ρόφημα μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής του. Χαμηλότερη περιεκτικότητα σε καφεϊνη έχει ο ελληνικός καφές, ενώ στη κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ο καφές φίλτρου. Η συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση καφεϊνης σύμφωνα με την EFSA, για τους ενήλικες είναι τα 400 mg. (3-4 φλιτζάνια στιγμιαίου καφέ).
Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε συνετοί με την κατανάλωση καφέ και να μην ξεπερνάμε την ημερήσια συνιστώμενη δόση, καθώς η υπερκατανάλωση καφέ συνδέεται με αρκετές παρενέργειες, όπως οι παρακάτω:
- Αύξηση Στρες
Οι εξαιρετικά υψηλές ημερήσιες προσλήψεις των 1000 mg ή περισσότερο την ημέρα έχει αναφερθεί ότι προκαλούν νευρικότητα, η οποία προκύπτει όταν η αδρεναλίνη εκκρίνεται ανεξέλεγκτα.
- Αϋπνία
Η υπερκατανάλωση καφέ διατηρεί σε εγρήγορση τον οργανισμό, σε σημείο όπου μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στον ύπνο. Ιδιαίτερα η κατανάλωση καφέ το απόγευμα, προκαλεί αϋπνίες ή και άστατο ύπνο, δεδομένου ότι η καφεϊνη απαιτεί ένα εύλογο διάστημα για να μεταβολιστεί και να απεκκριθεί από τον οργανισμό. Συγκεκριμένα, μελέτες έχουν δείξει ότι ύστερα από 5 ώρες από τη κατανάλωση καφέ, ποσοστό καφεϊνης ανιχνεύεται ακόμη στο πλάσμα.
- Κόπωση
Παρά το γεγονός ότι ο καφές, το τσάι και άλλα ποτά με καφεϊνη αυξάνουν τα επίπεδα ενέργειας, μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα οδηγώντας σε κόπωση μετά την αποχώρηση της καφεϊνης από το σύστημα μας.
- Εθισμός
Μια λεπτομερής επισκόπηση υποδεικνύει ότι αν και η καφεϊνη ενεργοποιεί ορισμένες χημικές ουσίες του εγκεφάλου, όπως συμβαίνει με ναρκωτικές ουσίες, δεν προκαλεί εθισμό με αυτόν που προκαλούν αυτά τα φάρμακα. Ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογική ή σωματική εξάρητησ, ιδιαίτερα σε υψηλές δόσεις. Επιπλέον, η συχνότητα της πρόσληψης καφεϊνης φαίνεται να παίζει ρόλο στην εξάρτηση.
- Ταχυκαρδία
Οι διεγερτικές επιδράσεις της υψηλής πρόσληψης καφεϊνης μπορεί να προκαλέσουν ταχυκαρδία. Ωστόσο, αυτό το φαινόμενο δεν φαίνεται να συμβαίνει σε όλους. Ακόμη και μερικοί άνθρωποι με καρδιακά προβλήματα μπορεί να είναι σε θέση να ανεχθούν μεγάλες ποσότητες καφεϊνης χωρίς παρενέργειες.
Συμπερασματικά, ο καφές παρουσιάζει εντυπωσιακά οφέλη για την υγεία μας, όταν πραγματοποιείται μέτρια κατανάλωση του. Οι πολύ υψηλές δοσολογίες, ωστόσο μπορούν να θέσουν την υγεία μας σε κίνδυνο να διαταράξουν τη λειτουργία ολόκληρου του οργανισμού μας.
Γιατρά Φλώρα Μαρία, Βιοχημικός με ειδίκευση στη Διατροφή
